Ньурба тыйаатырыгар ахсынньы 12-13 күннэригэр Арассыыйа култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыһа Алексей Прокопьевич Павлов уус-уран салайааччылаах Үүнэр көлүөнэ тыйаатыра ыалдьыттаата. Үүнэр көлүөнэ тыйаатырын сүрүн режиссера, Саха Өрөспүүбүлүкэтин ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ Александр Васильевич Титигиров 55 сааһыгар анаан Ньурба көрөөччүлэригэр кини туруорбут икки испэктээгин көрдөрдүлэр.
Ол курдук, ахсынньы 12 күнүгэр Ньурба оҕолоро аҕыйах ахсааннаах хотугу норуоттар остуоруйаларын матыыбынан «Кэҕэ» испэктээги дуоһуйа көрдүлэр оттон ахсынньы 13 күнүгэр киэһэ алта чаастан В.С.Яковлев-Далан «Тулаайах оҕо» романын матыыбынан «Хааннаах Илкээни туһунан номох» туруоруу элбэх көрөөччүнү муста. Ньурбатааҕы техническэй лицей 11 «а» кылааһын үөрэнээччилэрэ (кылаас салайааччыта Мясоедова А.В.) саха норуотун былыргытын көрдөрөр историческай ис хоһоонноох испэктээги олус сөбүлээбиттэрин биллэрдилэр.
Испэктээк кэнниттэн буолбут эҕэрдэлээһин үөрүүлээх чааһыгар үбүлүөйдээх Александр Васильевичка истиҥ баҕа санааларын биир дойдулаахтара тиэртилэр: Ньурба оройуонун баһылыгын солбуйааччы Петрова Н.С., Ньурба куоратын баһылыгын солбуйааччы Куличкина М.К., Чаппанда нэһилиэгин баһылыга Бухолов К.Г., Ньурба оройуонун култуураҕа уонна норуот айымньытыгар департаменын салайааччыта Тихонова Р.М., “Кыталык” КД үлэһиттэрин идэлээхтэрин сойууһун бэрэссэдээтэлэ Николаева Р.Н.,Ньурба тыйаатырын дириэктэрэ Никитин Н.И., бииргэ үлэлээбит кэллиэгэлэрэ, эдэр артыыстар. Биир долгутуулаах түгэнинэн АлександрВасильевич эдэркээн сааһыгар «Уот Дьулустаан» испэктээккэ толорбут оруолун Ньукуу ийэтэ Ырыачай уобараһынан СӨ үтүөлээх артыыската Александра Кривогорницына эҕэрдэлээһинэ буолла.
1990 сыллаахха эдэркээн Александр Васильевич Ньурба тыйаатырын боруогун атыллаан киирбитэ. Артыыс быһыытынан аан бастаан сүрэхтэммит оруолунан, ол саҕана эдэр кэскиллээх режиссер Юрий Макаров улахан эйгэҕэ таһаарбыт бастакы үлэтигэр, Валентина Гаврильева айымньытынан «Уот Дьулустаан» испэктээгэр Ньукуу уобараһа буолар. Бу испэктээк 1992 сыллаахха Сибиир национальнай тыйаатырдарын иккис бэстибээлигэр кыттан үрдүк ситиһиилэммитэ, лауреат аатын ылбыта. Юрий Алексеевич Макаров «Бастыҥ чаҕылхай режиссер», Александра Кривогорницына «Бастыҥ дьахтар оруола» номинация, Александр Титигиров «Көрөөччү биһирэбилэ» бирииһин кыайыылаахтарынан ааттаммыттара.
Александр Васильевич олоҕор биир умнуллубат түгэнинэн, артыыс быһыытынан Былатыан Ойуунускай айымньытынан Юрий Макаров туруорбут «Кыһыл Ойуун» испэктээгэр тыйаатыр аҕам саастаах сүрүн артыыстарын кытта бииргэ оонньоон 1994 сыллаахха Севастополь куоракка «Херсонесские игры» норуоттар икки ардыларынааҕы бэстибээлигэр кыттыыны ылбыта буолар.
Юрий Макаров туруорбут Ньурба тыйаатырын визитнэй карточкатынан биллэр Семен Ермолаев – Сиэн Өкөр “АЙЫЫ ТҮСПЭТЭХ СИРЭ” испэктээккэ Александр Киибэс оруолунан 1996 сыллаахха Польша Торунь куоратыгар буолбут норуоттар икки ардыларынааҕы «КОНТАКТ-96” фестивалыгар, 1997 с. Франция Нанси куоратыгар “ПАССАЖ” Европатаа5ы фестивалыгар кыттыһар дьолу билэн Франция хас да куоратыгар гастролласпыта. Ону таһынан бу испэктээк 1999 сыллаахха Санкт Петербурга ыытыллыбыт Норуоттар икки ардыларынааҕы “Балтийский дом” фестивальга кыттыыны ылан ситиһиилэммитэ. Александр Васильевич Сиэн Өкөр айымньытынан Юрий Макаров туруорбут “Туоһутугар” оонньообута, Тимофей Сметанин “Лоокуут уонна Ньургуһун” айымньытынан испэктээгэр көрдөөх-нардаах Мөлчөс оруолун толорбута.
Александр Васильевич ускуустуба кэрэ эйгэтигэр уһуйуллан, такайыллан, норуот таптыыр артыыстарыттан элбэххэ үөрэнэн, талааннаах Юрий Макаров тыйаатыр эйгэтигэр киллэрбит саҥа көрүүлэрин сүүрээнигэр сөп түбэһэн, бииргэ алтыһан, кини сүбэтинэн оҕоҕо аналлаах туруоруулартан саҕалаан режиссер идэтин баһылаабыта. Ньурба тыйаатырыгар туруорбут испэктээктэрэ: Владимир Маяковскай “Тиһэх сүөм”, Сергей Зверев-Кыыл Уола “Түгэн тыыннаах дьаралыга”,Николай Якутскай “Араҥ уонна таптал”, Сиэн Чолбодук “Иччилээх иччитэх балаҕан”, Оҕо Хаарынап “Дьылҕа бэлэ5э”, Николай Заболоцкай «Мааппа» кэпсээнин матыыбынан Галина Томская инсценировкатынан “Олох олороору” о.д.а. Кырачаан көрөөччүлэргэ анаан туруорбут испэктээктэрэ мэлдьи биһирэбили ылан үгүс көлүөнэ ыччаттары тыйаатыр эйгэтигэр сыһыарбыта: Сергей Михалков “Үс көрдөөх чооску”, Кытай омук остуоруйатынан “Аптаах киистэ”,Иван Данилов “Уһун үйэ отоно”.
Иван Данилов остуоруйатынан туруорбут «Уһун үйэ отоно» испэктээгэ 2007 сыллаахха Санкт-Петербурга ыытыллыбыт Бүтүн Арассыыйатааҕы оҕоҕо аналлаах «Арлекин» фестивальга Гран-при үрдүк аатын сүгэн 2007 сыллаахха Москваҕа Россия уонна Франция кыттыһан ыыппыт “Гаврош”, 2008 сыллаахха Абакан куоракка буолбут Бэһис норуоттар икки ардыларынааҕы «Чир Чайаан» эколого-этническэй, 2011 сыллаахха Норильскай куоракка ыытыллыбыт Аан дойду хотугу куораттарын “ПАРАЛЛЕЛИ” фестивалларыгар ыҥырыллан кыттыбыта.
Хаартыскалар Ньурба тыйаатырын архыыбыттан уо. А. Комогорцева түһэриилэрэ
